Kasza jęczmienna – uniwersalny składnik doceniany od stuleci

Już ponoć Egipcjanie wrzucali ziarna jęczmienia do grobów zmarłych, a w Grecji spożywane były przez Gladiatorów. Świadczy to tylko i wyłącznie o jego wartościach odżywczych, które doceniane są od stuleci. Kasza jęczmienna zajmuje, zaraz po kaszy gryczanej, czołowe miejsce na polskich stołach. Najczęściej wykorzystywana jest jako dodatek do dania głównego lub zup np. krupniku. Istnieje jednak dużo więcej pomysłów na dania z jej udziałem, które umożliwią smaczne włączenie jej do codziennego menu, a zarazem wzbogacenie diety w cenne składniki jakie w sobie skrywa.

Kasza jęczmienna powstaje z obłuszczonego ziarna jęczmienia, a jej produkcja stanowi znaczącą część ogólnej ilości wytwarzanych kasz w Polsce. Na rynku możemy spotkać ją w wielu postaciach, które różnią się od siebie stopniem rozdrobnienia, oczyszczenia ziaren, a co za tym idzie przydatnością kulinarną. Najpopularniejsze są dwa rodzaje: kasza perłowa oraz pęczak.

Rodzaje kasz jęczmiennych

Kaszę jęczmienną możemy podzielić na:

• Pęczak zwykły – otrzymuje się go z obłuskanych i niepokruszonych ziaren kaszy. Jest on najmniej przetworzony i najbardziej wartościowy ze wszystkich kasz jęczmiennych.
• Pęczak obtaczany (pęczak kujawski) – to całe ziarna jęczmienia, pozbawione łuski, ale dodatkowo obtaczane i polerowane.
• Kasza perłowa (mazurska) – są to ziarna pocięte na grube, średnie lub drobne cząstki, które następnie poddaje się obtoczeniu i polerowaniu. Procesy te powodują obniżenie wartości odżywczej kaszy. Na rynku dostępna jest również kasza perłowa prażona, która ze względu na dodatkową obróbkę termiczną cechuje się najniższą zawartością cennych składników odżywczych.
• Kasza jęczmienna łamana (wiejska) – to pocięte ziarna nie poddane polerowaniu, dzięki czemu zachowuje więcej składników odżywczych. W zależności od rozdrobnienia możemy spotkać kaszę jęczmienną wiejską: grubą, średnią lub drobną.

Kasza jęczmienna stanowi zboże, które dostępne jest na sklepowych półkach w wielu wariantach różniących się między sobą właściwościami technologicznymi. Rozwija to przed konsumentem szeroki wachlarz możliwości zastosowania jej w codziennej diecie. Niestety, ale każdy dodatkowy proces technologiczny (np. kruszenie, obtaczanie, polerowanie) powoduje obniżenie wartości odżywczej tego produktu.

Właściwości zdrowotne kaszy jęczmiennej

Kasza jęczmienna jest źródłem cennego błonnika pokarmowego, głównie jego frakcji nierozpuszczalnej. Składnik ten mechanicznie drażni ściany jelit dzięki czemu pobudza ruchy perystaltyczne jelit, a przy okazji doskonale usuwa niestrawione resztki pokarmowe. Warto podkreślić, że przekłada się to na obniżenie ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych przewodu pokarmowego, a w szczególności jelita grubego.

Błonnik pokarmowy ułatwia również wypróżnianie, przez co kasza ta może być rekomendowana osobom zmagającym się z uporczywymi zaparciami. Dania z jej udziałem tworzą zbilansowane, treściwe posiłki, które zapewniają sytość na dłużej. Dzięki czemu kasza ta doskonale wkomponuje się w dietę osób zmagających się z nadmierną masą ciała.  Poza tym włókno pokarmowe wiąże sole kwasów żółciowych oraz cholesterol co skutkuje ich zmniejszonym wchłanianiem. Szczególne korzyści z tej funkcji błonnika doświadczą osoby z zaburzeniami gospodarki lipidowej czy chorobami układu krążenia.

Ziarno jęczmienia jest bogate w witaminy, szczególnie te z grupy B takie jak: B1, B2 oraz B6, jak również witaminy E, K i PP. Jest także źródłem kwasu foliowego, który niezbędny jest do prawidłowej syntezy czerwonych krwinek jak i rozwoju układu nerwowego czy zapobieganiu mutacjom DNA. Kasza jęczmienna dostarcza do naszego organizmu krzem, cynk, mangan, wapń i miedź. Dzięki temu wpływa korzystnie na pracę układu odpornościowego oraz wspomaga pracę mózgu, procesy pamięciowe i koncentrację. Jest więc obowiązkowym elementem diety każdego ucznia, studenta oraz osób ciężko pracujących umysłowo i żyjących w permanentnym stresie.

Kasza jęczmienna w diecie odchudzającej

Osoby dbające o linię powinny kontrolować ilości spożywanego ziarna jęczmienia ze względu na fakt, że tak jak większość produktów zbożowych, wartość energetyczna oscyluje w granicy 340 kcal/ 100 g suchego produktu. Dodatkowo warto również skupić się na odpowiednim doborze dodatków do dań z jej udziałem. Podana z mięsem drobiowym, warzywami i lekkim sosem będzie stanowiła smaczne i wartościowe danie na diecie odchudzającej. Osoby będące na diecie powinny także zawracać uwagę na to, którą kaszę jęczmienną wybierają. Kasze o większym stopniu rozdrobnienia będą cechowały się wyższym indeksem glikemicznym niż te grube. Większe wahania glikemii mogą przyczyniać się do obniżenia uczucia sytości i powodować chęć na słodkie przekąski.

Kulinarne zastosowanie kaszy jęczmiennej

W tradycyjnej kuchni polskiej kasza jęczmienna odgrywała znaczącą rolę. Często była spożywana jako dodatek do dań obiadowych lub główny składnik krupniku. Wzrost dostępności innych dodatków skrobiowych spowodował spadek zainteresowania tą kaszą. Pamiętajmy jednak, że kasza ta ma bardzo wszechstronne zastosowanie i sięgając po jęczmień niekoniecznie musimy wracać do tradycyjnych przepisów. Kasza ta świetnie sprawdzi się jako główny składnik dania obiadowego np. zapiekanki, sałatki czy zupy. Doskonale komponuje się również z różnymi sosami np. grzybowym, gulaszami oraz potrawkami. Jęczmień może być również spożywany jako oddzielny posiłek np. na śniadanie w formie gotowanej kaszy na mleku z owocami i orzechami lub przekąska jako ugotowana kasza podana z owocami i jogurtem. Kasza jęczmienna może również stanowić podstawę różnych deserów, ciast, ciasteczek i koktajli. Dlatego nie bój się eksperymentować w kuchni, próbuj nowych potraw i poznawaj nowe niebanalne połączenia smakowe z nami kaszomaniakami. 😊